در نماز جماعت صف چگونه تشکیل می شود؟ آیا حرکت در نماز آن را باطل می کند؟

درباره مسئله ای شما با آن برخورد کرده اید (تشکیل صف نمازجماعت)، در کتاب های فقهی آمده است:
۱. مأموم نباید جلوتر از امام بایستد.[۱]
۲. مستحب است که مأموم، اگر یک نفر مرد است، در جانب راست امام[۲] و بنابر احتیاط واجب قدری عقب تر از امام بایستد و اگر چند نفر باشند، پشت سر امام قرار گیرند.[۳] و به صورت کلی، ایستادن در طرف راست صفها از طرف چپ افضل است.[۴]
اما در پاسخ به این سؤال که آیا عمل مأموم دوم که باعث حرکت مأموم اوّل در نماز شده، موجب ابطال نماز او شده است یا نه، باید گفت: کاری که صورت نماز را بر هم زند نماز را باطل می کند؛ مثل دست زدن و به هوا پریدن و… .[۵]
مرحوم سید محمد کاظم طباطبایی یزدی می گوید[۶]: در حال نماز، راه رفتن به طورى که استقبال به قبله[۷] درست باشد، دو سه قدم، بلکه بیشتر هم ضرر ندارد؛ چون به این مقدار، فعل کثیر محسوب نمى‏شود. با این که مناط، کثرت نیست بلکه محو صورت نماز است و به این مقدار، بلکه أزید (بیشتر) نیز محو حاصل نمى‏شود، مع ذلک، جمله اى از اخبار دلالت دارد بر جواز آن.[۸]
پس در نماز جماعت، حرکت به مقدار کم برای این که صف نماز جماعت مرتب شود و یا این که جا برای ایستادن دیگری باز شود، اشکالی ندارد.
در ذیل به پاسخ کتبی دفاتر مراجع تقلید توجه فرمایید:
دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی (مدظله العالی):
اصل این کار اشکالی ندارد مشروط بر اینکه در موقعی که مأموم کمی عقب تر می آید امام مشغول ذکر نباشد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی بهجت (مدظله العالی):
اظهر جواز مساوات با امام در موقف است اگرچه احوط و افضل تقدم قلیل امام است.
دفتر حضرت آیت الله فاضل لنکرانی (ره):
اقتدا به صورت مذکور صحیح است و مستحب است اگر مأموم یک نفر است بهمین صورت باشد. و اگر چند نفرند تمام آنها پشت سر امام بایستند.

[۱]. تعدادی از فقها از ایستادن به صورت مساوی هم منع کرده اند، نک: توضیح المسائل مراجع، ج ۱، ص ۷۸۱ و ۷۸۲، م ۱۴۳۲.
[۲]. بعضی از فقها به این استحباب در رساله های عملی خود تصریح کرده اند، نک: همان.
[۳]. نک: همان، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، ص ۱۰۷؛ جامع عباسى و تکمیل آن (محشى) ج‏۱، ص ۹۶.
[۴] . اسحاق فیاض، محمد، رساله توضیح المسائل، ص ۲۰۴، قم، انتشارات مجلسى، اول، ۱۴۲۶ ه‍ ق.
[۵]. نک: همان، ص ۶۲۸، م ۱۱۵۱.
[۶]. سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، سؤال و جواب، ص ۴۷ (نرم افزار جامع الفقه).
.[۷] روبروی قبله بودن.
.[۸] وسائل الشیعة، ج ۴، ص ۱۲۷۹، روایت ۱ و ج ۵، ص ۴۴۳، باب ۴۳، ابواب صلاة الجماعة؛ من لا یحضر، ج ۱، ص ۲۷۷، روایت ۸۵۱ و ج ۱، ص ۴۹۴، روایت ۱۴۲۱؛ الکافی، ج ۳، ص ۳۱۶ و ۳۸۵ و ص ۲۷۲؛ تهذیب الأحکام، ج ۳، ص ۲۷۵، روایت ۱۱۹.

منبع : اسلام کوئست