قدرت نرم بهترین گزینه مبارزه با داعش در آسیای مرکزی است

به اعتقاد کارشناس سیاسی روس، استفاده از قدرت نرم علیه داعش در آسیای مرکزی کارسازتر از قدرت سخت خواهد بود.

به گزارش قرارگاه سایبری مجاهدان، الکساندر کنیازف کارشناس سیاسی روس در یادداشتی، دیدگاه‌های خود در خصوص حادثه اخیر بیشکک و خنثی شدن یک گروه تروریستی وابسته به داعش را مطرح کرده است.
به اعتقاد وی، حضور جریان افراط در قرقیزستان حاکی از آن است که فضای موجود در این کشور چنین فرصتی را فراهم کرده است.
طبق اظهارنظر کنیازف، امروز در قرقیزستان سازمان‌های افراطی‌ که در سایر کشورهای شوروی سابق حق فعالیت ندارند، به طور آزاد اقدام کرده و محیط فکری این کشور را بیشتر آلوده می‌کنند.
این کارشناس روس معتقد است: یکی دیگر از مشکلات قرقیزستان در مقابل افراط‌گرایان آموزش کارمندان نهادهای امنیتی این کشور است که در کشورهای مختلف و به شیوه‌های گوناگون آموزش دیده‌اند.
به اعتقاد وی، برخی از کارمندان این نهادها در نظام‌های مختلف و گاهی مغایر هم تحصیل کرده‌اند و نمی‌توانند پایبند به سیستم، قواعد و شیوه‌های واحد باشند. دیگر اینکه تحصیل و کارآموزی در خارج بیشتر آن‌ها را به نوعی با سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای محل تحصیل مرتبط کرده است.
کنیازف در بخش دیگری از این یادداشت نوشته است: یکی دیگر از مشکلات فضای مذهبی قرقیزستان به آن بر می‌گردد که اسلام در این کشور با توجه به تعلق قومی دارای تفاوت و ویژگی‌های می‌باشد که زمینه نفوذ جریان افراط با کمک حامیان فکری و مالی خارجی را بیشتر فراهم می‌کند.
به باور وی، مشکل قرقیزستان و کشورهای منطقه به عدم توانایی آن‌ها جهت استفاده از قدرت و مقابله نرم علیه جریان افراط برمی‌گردد. در این کشورها بیش از عملیات نرم برروی اقدامات زورمدارانه حساب باز کرده‌اند که اساسا منجر به نتایج مقطعی و موقت خواهد شد.

متن کامل:

همان‌گونه که کمیته امنیت ملی قرقیزستان اعلام کرد، در ۱۶ جولای(تیرماه) سال جاری در نتیجه انجام عملیات ویژه یک گروه شبه‌نظامیان وابسته به داعش در بیشکک از بین برده شد. بنابه اعلام این منبع، این گروه قصد انجام عملیات تروریستی در نماز عید فطر بیشکک و حمله به پایگاه هوایی «کانت» روسیه در حوالی بیشکک را داشت.
«ژان‌بولات امیراف» تبعه قزاقی مسئولیت رهبری این گروه را برعهده داشته است، وی درگذشته به دلائل مختلف به ۳ سال زندان محکوم می‌شود اما پس از چند مدت موفق به فرار از زندان می‌شود.
در نتیجه این عملیات ۴ تروریست کشته و ۷ تن دیگر نیز بازداشت و تعدادی سلاح و مهمات و مواد منفجره کشف و ضبط شده است.
احتمالا ضمن رسیدگی به این موضوع اعضا و هواداران دیگر متعلق به این گروه و یا گروه‌های همسوی داعش شناسایی و بازداشت شوند.
البته هنوز طرف روسیه نسبت به بحث حمله احتمالی این گروه به پایگاه هوایی خود موضع گیری نکرده است که ظاهرا مسکو بررسی بیشتری در این زمینه را لازم می‌داند.
ولی حالا پرسش مهم‌تر این است که چرا و چگونه داعش موفق به راه یافتن به فضای قرقیزستان شده است؟ آیا تائید حضور عوامل داعش و سایر گروه‌های همسوی با آن واقعیت دارد؟
البته معلوم است که در پی انقلاب‌های سال ۲۰۰۵ و ۲۰۱۰ در قرقیزستان وضعیت امنیتی این کشور پیچیده شده است. درگیری‌های قومی در سال ۲۰۱۰ در مناطق جنوبی قرقیزستان نیز مشکلات را به مراتب بیشتر کرد.

هرج و مرجی که در فضای سیاسی و امنیتی ایجاد شد برای گروه‌های افراطی مذهبی فرصت فعالیت گسترده را فراهم کرد که به این دلیل امروز قرقیزستان از نظر نفوذ و تاثیر گروه‌های تندرو و تروریستی آسیب‌پذیرتر از سایر همسایه‌های خود به شمار می‌رود.
امروز خیلی از گروه‌های متعلق به جریان افراط در قرقیزستان یا به صورت علنی و یا تحت عناوین مختلف فعالیت می‌کنند. جالب این‌جاست که تعلق بیشتر آن‌ها به گروه‌های افراطی مذهبی را مردم می‌دانند و به این دلیل بعید است که نهادهای اطلاعاتی و امنیتی قرقیز از وجود آن‌ها اطلاع نداشته باشند.

پس احتمالا فعالیت آن‌ها حاکی از آن است که یا جریان افراط در میان بخشی از نخبگان حاکم قرقیزی شامل کارمندان بلندپایه سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی نفوذ یافته است که نسبت به اقدامات مخرب آن‌ها حداقل واکنش را نشان می‌دهند.
در این راستا باید به یک نکته مهم نیز اشاره کرد. پس از وقوع ۲ انقلاب یادشده در قرقیزستان صدها نفر کارمند حرفه‌ای به دلیل وابستگی به «عسکر آقایف» و «قرمان‌بیک باقی‌اف» روسای جمهور پیشین این کشور از نهادهای اطلاعاتی و امنیتی اخراج شدند.
این اقدام به نوعی مسئولیت و سطح آگاهی نهادهای اطلاعاتی و امنیتی را از سطح ملی تا سطح گروهی پائین آورد که به صورت طبیعی از چنین شرایطی گروه‌های افراطی و تروریستی استفاده‌های لازم را به عمل آوردند.

نکته بعدی اینکه بخش قابل توجهی از کارمندان نهادهای اطلاعاتی قرقیزستان در کشورهای خارجی نظیر روسیه، آمریکا، ترکیه، چین، آلمان، کشورهای عربی و… آموزش دیده‌اند. آن‌ها که در محیط و حوزه‌های مختلفی تحصیل و سپس دوره‌های ویژه برگزار کرده‌اند نمی‌توانند پایبند به سیستم، قواعد و شیوه‌های عمل واحد باشند.

دیگر اینکه تحصیل و کارآموزی در خارج بیشتر آن‌ها را به نوعی با سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای محل تحصیل مرتبط کرده است. احتمالا برخی از اقداماتی که در قرقیزستان در حوزه‌های نظیر «آزادی‌های دینی و اعتقادی» صورت گرفته و امکان حضور جریان افراط را فراهم می‌کند، با موضوع فوق مرتبط باشد.

قرقیزستان تنها کشوری در فضای شوروی سابق است که فعالیت گروه‌های دارای افکار و ایدئولوژی افراطی نظیر جماعه تبلیغ، حزب التحریر و سلفیت را مجاز می‌داند. کارشناسان امنیتی و رسانه‌های گروهی حتی بارها از اسامی مقامات امنیتی و انتظامی قرقیز نام بردند که با جریان افراط مرتبط می‌باشند.
طی سال‌های اخیر تعداد قرقیزها در صفوف گروه‌های تندرو مذهبی به مراتب افزایش یافته و حضور آن‌ها در سوریه، عراق، افغانستان و پاکستان نیز چشم‌گیرتر از گذشته شده است. در این راستا کارشناسان سیاسی و امنیتی شکل گرفتن نوعی از همکاری و همدستی بین سازمان‌های افراطی و تروریستی، گروه‌های جنایی محلی و کارمندان نهادهای امنیتی و انتظامی قرقیزی و ارتباط آن‌ها با مراکز مربوطه خارجی اشاره می‌کنند.
ضمنا طی سال‌های اخیر توجه و همکاری عده‌ای از سازمان‌های غیردولتی و رسانه‌های گروهی نیز با این گروه‌ها قابل مشاهده می‌باشد.

یکی دیگر از مشکلات فضای مذهبی قرقیزستان به آن برمی‌گردد که اسلام در این کشور با توجه به تعلق قومی (قرقیزها، ازبک‌ها، ایغورها، دونگن‌ها و…) دارای تفاوت و ویژگی‌های می‌باشد که زمینه نفوذ جریان افراط با کمک حامیان فکری و مالی خارجی را بیشتر فراهم می‌کند. با اینکه همه اقوام مورد اشاره متعلق به اهل سنت و مذهب حنفی هستند ولی مساجد هر یک از آن‌ها از هم جدا می‌باشد که عوامل مربوطه خارجی حتما از این ویژگی محیط استفاده‌های لازم خود را خواهند داشت.

روز دوشنبه کمیته امنیت ملی قرقیزستان «مقصد کوناخونف» نماینده پیشین این کشور را به ظن حمایت‌های مالی و تجهیزاتی از گروه خنثی‌شده همسو با داعش در بیشکک بازداشت کرد. کوناخونف از سال ۲۰۰۷ تا زمان وقوع انقلاب سال ۲۰۱۰ نماینده پارلمان قرقیزستان از حزب حاکم «آق ژال» بود و از آن موقع به بعد در موقعیت مخالفت جدی با دولت قرار گرفت. ناگفته نماند که وی در سال ۲۰۰۷ به حمایت از بقای پایگاه نظامی آمریکا در قرقیزستان راهپیمایی سازمان داده بود.
البته هنوز جزئیات موضوع ارتباط این نماینده سابق با گروه تروریستی داعش اعلام نشده است ولی در صورت مثبت بودن پاسخ باز هم مشکل به فضای برمی‌گردد که به آن اشاره شد. اینکه امروز در قرقیزستان فضا برای نفوذ جریان افراط فراهم می‌باشد، جای برای تردید باقی نمی‌گذارد.

از عواملی اصلی دیگری که حضور داعش و افراط‌گرایان در قرقیزستان را افزایش می‌دهد، می‌توان به وجود فساد روز افزون، درگیری نخبگان سیاسی کشور و اقدامات آنها برای دسترسی به قدرت و خارج کردن حریف خود به هر روش و شیوه و بی عدالتی در نظام قضایی این کشور اشاره کرد که باعث می‌شود تا جوانان از این رویدادها نسبت به کشور دلسرد شده و به دنبال تحقق آرمان‌های خود به بیرون از کشور امیدوار شوند.
اینکه داعش بیش از سایر گروه‌های تروریستی موفق به گمراه کردن جوانان قرقیزی و آسیای مرکزی شده است، با بحث فوق به طور مستقیم ارتباط دارد.

به عبارت دیگر مشکل قرقیزستان و کشورهای منطقه به عدم توانایی آن‌ها جهت استفاده از قدرت و مقابله نرم علیه جریان افراط بر می‌گردد. در این کشورها بیش از عملیات نرم بر روی اقدامات سخت حساب باز کرده‌اند که اساسا منجر به نتایج مقطعی و موقت خواهد شد.
از سوی دیگر تجربه موفقی در زمینه مقاومت نرم با جریان افراط و بخصوص داعش در منطقه وجود ندارد. بنابراین فکر می‌کنم که روی این موضوع با توجه به تجربیات زیاد و موفق تهران می‌توان به صورت مثلث ایران – روسیه – آسیای مرکزی فکر و کار کرد.